Luiheid

Je moet een belangrijke taak afhandelen maar besluit eerst even je kast op te gaan ruimen. Dat kun je dan geen luiheid noemen, toch?

Je ouders zouden er vroeger trots op geweest zijn je te zien opruimen en de klus zelf vraagt zorg en precisie. Dat is geen luiheid. Het is wat we ‘uitstellen’ noemen.

Als uitstelgedrag niet gaat over luiheid, wat is het dan wel?

Tegen beter weten in

In het engels heet het procrastination, in het grieks zeggen ze akrasia: iets doen tegen beter weten in.

Uitstelgedrag geeft ons even opluchting maar uiteindelijk een rotgevoel. Als we uitstellen blijven we ons ergens in ons achterhoofd gewaar van het feit dat we een taak vermijden die eigenlijk gedaan zou moeten worden. Maar de taak uitvoeren geeft ook een rotgevoel.

Uitstelgedrag is feitelijk irrationeel. Het is niet verstandig iets te doen waarvan je uiteindelijk negatieve consequenties kunt krijgen. Dus wat is er aan de hand? Is het een kwestie van time management? Is het een kwestie van zelfdiscipline?

Negatieve emoties

Uitstellen heeft niets te maken met time management of zelf discipline. Mensen die uitstellen zijn op dat moment niet in staat effectief met hun negatieve emoties om te gaan. Uitstellen is dus geen slecht gedrag maar gaat over een slecht humeur.

Het lijkt te gaan over die taak: die wekt negatieve emoties op zoals verveling, irritatie, onzekerheid, aversie, frustratie, twijfel. Kortom: emotionele weerstand.

Brein

Uitstellen is dus een emotioneel probleem. Het is een reactie van het brein op iets waar het geen beloning op verwacht die het zoekt. Het produceert gedachten die negatief zijn.

Naar je scherm turen waar je een saaie spreadsheet moet produceren, werk dat veel eentonige herhaling vraagt, luisteren naar collega’s die niet veel te melden hebben maar je tijd opslobberen. Je brein meldt dat je wel iets beters te doen hebt in je leven dan dit.

De emotionele reactie kan ook een dieper gelegen oorzaak hebben. Zoals twijfelen aan jezelf, het hebben van te weinig zelfvertrouwen, onzekerheid ervaren. Het kan zijn dat je mind denkt: ‘Ik kan dit verslag echt niet schrijven. Ik ben er niet goed in. En al zou ik het afkrijgen wat denken de mensen dan wel niet van me. Wat, als ze kritiek hebben?’

Dit soort reacties kunnen ervoor zorgen dat je het document maar terzijde legt en ineens lijkt het opruimen van je kast een heerlijke en belangrijke klus.

Helaas moeten we uiteindelijk terugkeren naar die vervelende klus met als gevolg dat de bijbehorende gevoelens weer opkomen. De negatieve emoties zullen nu sterker zijn dan ervoor. Door terug te keren neemt de weerstand toe. De negatieve gedachten die we over onszelf hadden zijn waarschijnlijk krachtiger geworden.

Soulsearching

Het ligt er dus aan wat er in ons gebeurt als we geconfronteerd worden met een taak die dit soort emoties oproept. Als we ons vervolgens schuldig gaan voelen omdat de taak niet (op tijd) af is kan dit leiden tot nog meer uitstelgedrag.

Dus wat nu te doen?

Soulsearching is hier van belang. Leren luisteren naar ons innerlijk kompas dat ons heel precies vertelt of we wel of niet in contact zijn met onze essentie.

Doen we iets waar we van houden dan zingt ons hart, hebben we energie en voelen we ons tevreden en vervuld als we met de taak bezig zijn. En als ie af is.

Doen we iets tegen onze zin dan geeft ons innerlijk kompas per direct een signaal af. We ervaren negatieve emoties. Het kan zijn dat onze essentie meldt dat we niet op onze stroom zitten omdat we iets doen wat werkelijk niet bij ons past. Dan is het tijd dit onder ogen te zien. Het kan ook zijn dat door het verleden negatieve gedachten zijn ontstaan m.b.t. taken die ons eigenlijk best liggen maar waar een negatief idee over is ontstaan. Dan moeten we dat opruimen.

Met time management of zelfdiscipline kun je jezelf door een taak heen forceren. Het zal je echter niet gauw zelfkennis opleveren.